Erken Doğum
Normal bir gebelik ortalama 40 hafta sürer. 37. Haftadan önce başlayan ve rahim ağzı açıklığına yol açan düzenli doğum sancılarına “erken doğum tehdidi” denir. Eğer doğum başlamadan önce hastanın suları gelirse buna “erken membran rüptürü” denir. Eğer suların gelmesi 37. Haftadan önce olursa buna da “preterm erken membran rüptürü” denir.
Eğer doğum 37. Haftadan önce gerçekleştiyse buna “erken doğum” ismi verilir. Erken doğum bebekte yeterli gelişim olmadan doğumun gerçekleşmesi olduğundan bebeklerde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Özellikle 34 haftadan önce doğan bebeklerde risk daha da fazladır. Bunlardan en önemlisi serebral palsi ve öğrenme ve gelişim bozukluklarıdır.
Kimler erken doğum için risk altındadır?
- Önceki gebelikte erken doğum öyküsü: en önemli risk faktörüdür.
- Azalmış rahim ağzı (serviks) uzunluğu,
- Gebelik aralarının kısa olması
- Geçirilmiş rahim ağzı ameliyatları,
- Çoğul gebelikler,
- Düşük gebelik öncesi anne kilosu,
- Adolesan ya da ileri yaş gebelik,
- Sigara ya da alkol kullanımı,
- Düşük sosyoekonomik düzey,
- Gebelikte vajinal kanama ve enfeksiyonlar
Erken doğum belirtileri nelerdir?
- Karın alt bölgesinde ağrılar,
- Vajinal akıntıda artma,
- Bel ve kasık ağrısı,
- Alta doğru basınç hissi,
- Kanama,
- Düzenli gelen kasılmalar,
- Su gelmesi
Erken doğum tehdidi tedavisi nasıl yapılır?
Erken doğum eylemi olan hastaların yalnızca %10’u erken doğum yapmaktadır. Ancak hangi hastanın doğuracağını baştan bilmek mümkün değildir. Hastaların üçte birinde eylem kendiliğinden durabilir. Tedavide esas amaç bebeğin akciğer gelişimine yardımcı olacak ilacın etkisinin oluşabilmesi ya da annenin bir üst merkeze aktarılabilmesi için gereken zamanın kazanılmasıdır.
Tedavinin şeklini belirleyen şey gebelik haftasıdır. Ancak eğer anne ya da bebeğin sağlık durumu acil doğumu gerektiriyorsa erken doğum eylemi durdurulmaz. Tedavide kullanılan ilaçlar:
- Kortikosteroidler: Bebeğin akciğer, beyin ve sindirim sistemi organlarının gelişimini hızlandırmak için kullanılır. 24. Ve 34. Haftalar arası 7 gün içinde doğum olması bekleniyor ise kullanılır. 24 saatte 2 doz halinde kalçadan uygulanır. En çok etkiyi ilk dozdan 48 saat sonra göstermekle birlikte 24 saat sonrasının da olumlu etkileri vardır.
- Tokolitik ilaçlar: Doğum eylemini 48 saate kadar uzatmayı hedefleyen ilaçlardır. Erken doğum sancıları olup rahim ağzında açıklık olmayan hastalar tokolitik ilaçlardan fayda görmezler. Bu tip ilaçların pek çok yan etkileri olup kar zarar oranı iyi hesaplanarak kullanılmaları gerekir. Magnezyum sülfat, 32 haftadan küçük gebeliklerde hem doğum eylemini durdurmak hem de erken doğumla ilişkili serebral palsi riskini azaltmak amacıyla kullanılır. Sıcak basması, terleme, kas zayıflığı ve görme sorunları gibi yan etkileri mevcuttur.
Erken doğum engellenebilir mi?
Risk altında olan hastalarda erken doğum eyleminin başlamasının engellemeye yönelik bazı tedbirler alınabilir. Bu tedbirler tamamen hastanın durumuna göre değişiklik gösterir.
- Progesteron: vajinal, kas içine ya da ağızdan kullanılabilir. İlk gebelikte erken doğum öyküsü var ve bu gebelik de tekil gebelik ise gebeliğin 16. - 24. haftaları arasında başlanabilir.
- Serklaj: daha önceki gebelikte 34 hafta öncesi doğum var ve 24 haftadan önce ultrasonda kısa rahim ağzı görüntüsü var ise rahim ağzına dikiş atılabilir. Çoğul gebelikte önerilmez
Doğumun erken gerçekleşmesi durumunda;
24 haftadan önce doğan bebekler için yaşam beklentisi yoktur. 25. Haftadan sonra sağ kalım beklentisi iyi yenidoğan yoğun bakım olan merkezlerde %75'lere çıksa da bu bebeklerin üçte birinde çok ciddi uzun dönem sorunlar olabilir. 34. haftadan sonra doğan bebeklerde bu riskler çok daha azdır. Bu nedenle 34 haftadan önce doğum yapma ihtimali olan gebelerin yeni doğan yoğun bakım ünitesi ve yenidoğan uzmanı olan merkezlerde doğum yapması gerekmektedir.