Endometriozis
Endometriozis rahim iç duvarını (endometrium) döşeyen hücrelerin rahim dışında bulunması durumudur. Endometriozisin rahim dışında bulunabileceği yerler; periton (karın zarı), overler (yumurtalıklar), tüpler ve nadiren de mesane, üreterler ve barsaklardır. Üreme çağındaki her 10 kadından birinde görülür, en çok 30lu ve 40lı yaşlarda görüldüğü bilinmektedir. Tam olarak neden kaynaklandığı bilinmemektedir. İnfertil hastalarda daha çok görülmekle beraber tek başına infertiliteye neden olur denemez.
Endometriozisin belirtileri nelerdir?
Çoğu hastada belirti vermez. Semptom var ise bunlar şu şekilde olabilir:
- Kronik pelvik ağrı: Özellikle adet döneminde fazlalaşan ağrı genellikle uzun dönemlidir. Cinsel ilişki esnasında da fazlasıyla ağrı olur.
- Uzun süren ve bol miktarda olan adet kanamaları
- Ağrılı idrar yapma ve dışkılama
- İnfertilite (Kısırlık).
Endometriozisin tanısı nasıl konulur?
Endometriozisin kesin tanı koydurucu bir yöntemi yoktur. Hastanın yakınmaları ve fizik muayene endometriozis şüphesini doğursa da endometriozis tanısını kesin olarak koyduracak tek yöntem laparoskopidir.
Endometriozisin tedavisi nedir?
Endometriozisin tedavisi hastalığın yaygınlığına, evresine, semptomların ağırlığına, hastanın yaşına, yumurtalık rezervinin durumuna, hastanın çocuk istemi olup olmamasına göre değişir. Endometriozisin tedavisinde ilaçlar, cerrahi ya da her ikisi birden uygulanabilir. Medikal tedavide ağrı semptomu önceliklidir. Kullanılabilecek ilaçlar:
- Non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar yani ağrı kesiciler
- Doğum kontrol hapları
- Sadece progestin içeren haplar
- GnRH analogları (aylık ya da 3 aylık iğneler şeklinde) olabilir. Hormon içerikli ilaçlar endometriotik dokunun büyümesini baskılayarak etki gösterirler. Ancak tedavi hastaya özeldir ve her hastada farklılık gösterebilir.
Cerrahi tedavide ise genellikle laparoskopi işlemi uygulanır. Burada amaç endometriotik kist ve plakların çıkarılarak yapışıklıkların açılması ve sonuçta da ağrı semptomunun azaltılarak infertilite sorununun çözülmesidir. Cerrahi genelde ağrı sorununu çözse de hastaların %50den fazlasında 2 yıl içinde ağrı ya da endometriotik odaklar geri ortaya çıkabilir. Cerrahi ile de düzelmeyen ve ağrısı şiddetlenen hastalarda histerektomi (rahim alınması) ile beraber yumurtalıkların alınması son seçenek olabilir. Çok nadiren bu ameliyat sonrasında bile ağrılar devam edebilir.
Endometriozis kısırlığa sebep olabilir mi?
İnfertil (kısır) hastaların %35-40’ında endometriozis olduğu bilinmektedir. Ancak endometriozis hastası olmak kısırlık için tek başına bir sebep değildir. Endometriozisin yarattığı yangı etkisi ile sperm ya da yumurtayı ya da embriyoyu etkileyebildiği düşünülmektedir. Ayrıca karın içinde yaptığı yapışıklıklar nedeniyle tüplerden geçişte sorun yaratabilir hatta tüplerde yapışıklık ve tıkanmaya neden olabilir.
Endometriozis nedeniyle yapılan ameliyatlarda infertilite problemi olan hastalarda hastanın yumurtalık rezervini önceden bilmek ve yumurtalıklara olası en az hasarı verecek şekilde cerrahi yapmak çok önemlidir.