GEBELİK VE DOĞUM

Çoğul gebeliklerin en sık görülen şekli ikiz gebeliklerdir. Doğal yolla oluşan gebeliklerin 80’de biri ikiz gebeliktir. Bu oran 35 yaş üstü gebeliklerde ve yardımcı üreme teknikleriyle olan gebeliklerde daha da artmaktadır. 1980- 2009 arası ikiz gebelik görülme oranı %75 artmıştır. İki tip ikiz gebelik mevcuttur:

1. Tek yumurta ikizleri (monozigotik ikiz - eş ikiz): Gebeliğin erken dönemlerinde döllenen yumurtanın bölünerek 2 ayrı embriyo oluşması ile meydana gelirler. Aynı cinsiyet, kan grubu, saç rengi gibi özelliklere sahip olup tıpatıp birbirlerine benzerler.
2. Çift yumurta ikizleri ( dizigotik ikiz- kardeş ikiz ): İkiz gebeliklerin çoğunluğu bu şekildedir. 2 ayrı sperm ve yumurtanın birleşmesi ile meydana gelirler. Bu nedenle sadece 2 kardeş kadar birbirlerine benzerler.

İkiz gebelik belirtileri nelerdir? 

• Gebeliğin ilk 3 ayında hızlı kilo alımı 
• Aşırı sabah bulantıları 
• İlk muayenede birden fazla kalp atımı tespit edilmesi 
• Uterusun (rahimin ) beklenenden büyük olması 

Çoğu kadın ilk gebelik ultrasonu sırasında ikiz gebeliği olduğunu öğrenir. İkiz gebelik ilk 12 hafta içerisinde ultrasonla rahatça tespit edilebilir. Koryonisite ve amniyositesine bakılarak tek yumurta ya da çift yumurta ikizi olduğu tespit edilebilir.  

Kimlerde ikiz gebelik görülebilir?  

• İleri yaşlarda meydana gelen gebeliklerde  
• Annenin aile hikayesinde ikiz gebelik varsa dizigotik ikizler daha fazladır, 
• Çok doğum yapanlarda 
• Yardımcı üreme teknikleri ile hamile kalanlarda.  
• Tek yumurta ikizi oluşma ihtimali 250’de 1 olup sabittir.  

İkiz gebeliğin riskleri nelerdir? 

İkiz gebelikler “yüksek riskli gebelikler” kategorisi içerisinde sayılırlar. Ancak iyi bir doğum öncesi gebe ve fetüs bakımı ile riskler minimuma indirilerek prenatal takip yapılabilir. Çoğul gebeliklerde bebek sayısı arttıkça komplikasyon görülme ihtimali artar.  

1- Erken doğum eylemi: Preterm eylem ( erken doğum) 37. Gebelik haftasından önce doğum olup çoğul gebeliklerdeki en önemli problemdir. İkizlerin %50’si, üçüzlerin %90’dan fazlası erken doğmaktadır.  Preterm bebekler gelişimlerini henüz tamamlamadıklarından pek çok sağlık problemi ile doğabilirler. Serebral palsi görülme olasılığı preterm çoğul gebeliklerde preterm tekil gebeliklere oranla daha fazladır. 24.- 34. Gebelik haftaları arasında doğum eyleminin başlaması durumunda bebeklerin akciğerlerinin gelişimi için kortikosteroid iğneleri uygulanır. Bunun yanında doğum eylemini durdurmak için bazı tokolitik ilaçlar verilebilir. Tokolitik ilaçlar eylemi kısa süreler için durdurmak suretiyle akciğer gelişimi için verilen iğnelerin etkisinin ortaya çıkması için anneye zaman kazandırır.  
Şu durumlarda erken doğumdan şüphelenilerek derhal hastaneye gidilmesi gerekir: 

• Vajinal akıntıda artma, 
• Alt karın bölgesinde basınç hissi 
• Sürekli bel ağrısı, 
• Düzenli gelen sancılar, 
• Su gelişi 

2- Koryonisite:  ultrasonda bebeklerin kaç plasentası kaç amniyon zarı olduğuna bakılır.  Monokoryonik yani tek koryon zarına sahip gebeliklerde komplikasyon oranı daha fazladır. Monokoryonik diamniotik (tek koryon, 2 amniyon zarı) olan gebeliklerde ” ikiz ikiz transfüzyon sendromu” görülebilir. Bu durumda ikizler arasında dengesiz bir kan akışı olur, bir ikizden diğerine fazla miktarda kan geçer. Bu tarz gebeliklerin bir yüksek riskli gebelik uzmanı tarafından takip ve tedavi edilmesi gerekmektedir. 

3- Gestasyonel diabet (Gebelik Şekeri): Çoğul gebeliklerde daha sık görülmektedir. Gestasyonel diyabet yenidoğan döneminde sorunum problemlerine yol açabilir.  

4- Preeklampsi ve gebelik hipertansiyonu: Çoğul gebeliklerde kan basıncı yükseklikleri normal gebeliklere göre daha fazla görülür. Preeklampsi gebeliğin 20. Haftasından sonra başlayan bir kan basıncı anormalliğidir. Gebelikte görüldüğünde ve ağır formunda olduğunda anne ve bebeklerde problemler ve erken doğum ihtimali söz konusu olabilir. 

5- Gelişim sorunları: Çoğul gebeliklerde fetüsler tekil gebeliklere göre daha yavaş gelişim gösterirler ve standartın biraz altında bir kiloya sahip olabilirler. Bir bebek diğerinden çok daha fazla küçükse buna “Discordant ikizler" denir. Bu ikizler ikiz ikiz transfüzyon sendromu, plasenta yetmezliği ya da genetik problemlerden dolayı bu durumda olabilir. Bu tür gebeliklerde gebelik ve doğum sonrasında ciddi problemler görülebilir.  

İkiz gebeliği olan gebelerin nelere dikkat etmesi gerekir? 

• Beslenme: İkiz gebeliğe sahip gebelerin tekil gebelik sahibi olanlara göre daha çok ve dengeli beslenmesi önemlidir. Genellikle günlük ekstra 600 kaloriye ihtiyaçları vardır. İkizlerde bulantı ve kusma daha çok görüldüğünden kalori alımı daha zor olabilir.  Folik asit ve demir takviyesi tüm gebeliklerde olduğu gibi şarttır. 
• Genetik tarama ve tanı testleri: çoğul gebelikte tarama ve tanı testleri uygulaması tekil gebeliklere göre farklıdır. Her bebekte anomali olma ihtimali olduğundan birden fazla bebek taşıyan kadınlarda anomali riskinin artması beklenebilir. Rutin tarama testlerinde anne kanından alınan örnekte bakılan Down Sendromu belirteçlerinde anormal sonuç bulunması durumunda bu anormalliğin hangi bebeğe ait olduğu tespit edilemeyeceğinden ikiz gebeliklerde Down Sendromu ve kromozom anomalileri için  rutin tarama testlerinin değeri sınırlıdır.  

Anne kanında genetik tarama (NIPT) testini ikiz gebeliklerdeki güvenilirliği ile ilgili net bir bilgi yoktur. 

Kesin tanı için amniyosentez ya da kordosentez önerilmektedir. Bu prosedürlerin uygulanması sırasında her iki bebekten de örnek alınmaktadır. Komplikasyon ihtimali tekil gebeliğe göre daha fazladır. Sonuçlarda tek bebek sağlıklı diğer bebeğin anomalili olması durumunda gebelik seyrinin nasıl olacağını tespit etmek daha da zor olacaktır. 

• Gebelik takibi: İkiz gebeliklerde doğum öncesi takiplerin tekil gebeliklere göre daha sık olması gerekmektedir.  

1. Bebeğin büyümesini değerlendirmek için daha sık ultrason kontrolü 
2. Erken eylem tehlikesini belirlemek için rahim ağzı uzunluk ölçümü 
3. Non Stres Test (NST) 
4. Biyofizik Profili: Bebeğin hareketleri, solunumu, kas tonusu ve amniyon sıvı miktarını ölçmeye yarayan test.  Gibi tetkiklerin daha sık yapılması gerekebilir.  

• Doğum: Ne zaman ya da ne şekilde doğum olacağı bir takım faktörlere bağlıdır. Bunlar; 

1. Bebeklerin kilosu 
2. Duruş pozisyonu, 
3. Anne ve bebeklerin sağlığıdır.

İkiz gebeliklerde 38. Haftadan sonra placenta tekil gebeliğe göre bebeklere yeterli besin ve kan desteğini sağlayamadığından ani bebek ölüm riski fazladır. Ancak zamanından önce doğurtulan bebeklerde de prematürite riski olacağından eğer aksi bir durum söz konusu değilse ikiz bebekler 38. haftada doğurtulabilir.  

Çoğul gebelikleri olanlarda tekil gebeliklere göre sezaryen ihtimali daha fazladır. Ancak eğer 32 haftadan daha büyük, komplikasyonsuz ve gelen ilk bebeğin baş prezentasyonunda olduğu bir gebelik söz konusu ise normal doğum da mümkün olabilir.  

Normal doğum ikiz gebeliklerde tekil olanlara göre daha uzun sürebilir ve iki bebeğin çıkışı arasındaki süre dakikaları bulabilir.  

Fetal redüksiyon (fetal indirgeme) nedir? 

Fetal redüksiyon 3 ya da daha fazla fetusun olduğu çoğul gebeliğe bağlı erken doğum, düşük doğum ağırlığı risklerini azaltmak için fetus sayısını azaltmak için yapılan girişimdir. Ultrason eşliğinde fetüslerden birinin kalbine kalbini durdurucu bir ilaç enjekte edilir. İşlemin diğer bebeklere zararı yoktur. Yüzde 5 ihtimalle tüm gebeliklerin kaybedilmesi riski mevcuttur. Genellikle 10 ve 12 hafta civarında yapılır.